Śiwaizm – jedno z głównych nurtów hinduizmu, tradycja czczenia Śiwy. Śiwaizm jest szeroko praktykowany w całych Indiach i poza nimi, szczególnie w Nepalu i na Sri Lance.

Śiwa to hinduskie bóstwo, którego korzenie sięgają przedaryjskiego (przedvedyjskiego) okresu cywilizacji doliny Indusu oraz religii rdzennej ludności południowego subkontynentu indyjskiego. Znany indolog R. N. Dandekar opisał religię Śiwy jako najstarszą z obecnie istniejących religii cywilizowanego świata.

Śiwa uosabia kosmiczną świadomość, statyczny męski pierwiastek wszechświata (puruṣa), przeciwny Śakti (prakṛti) – dynamicznemu żeńskiemu pierwiastkowi wszechświata, przejawiającemu się jako świat materialny.

W późnym okresie rozwoju mitologicznego światopoglądu Indii (okres Purān, ok. 300–1200 r. n.e.), Śiwa połączył się z twórcą Brahmą i podtrzymującym Wisznu w najwyższą triadę (trimūrti), jako pierwiastek destrukcyjny wszechświata. Jednocześnie w niektórych tradycjach Indii, takich jak kaszmirski śiwaizm, Śiwa jest bóstwem absolutnym, pełniącym funkcje zarówno stwórcze, jak i niszczące.

W „Mahabharacie” (1.1.20) Iśāna (jedno z imion Śiwy) nazywany jest „pierwotnym mężem (ādya puruṣa), jedynym niezniszczalnym i wiecznym” i utożsamiany z Brahmą oraz Wisznu-Harim.

Według „Śiwa-purāṇy” jest on stwórcą zarówno Wisznu, jak i Brahmy. Uosabia jednocześnie siły niszczące i stwórcze. W hinduizmie nosi przydomek Mahādeva, co tłumaczy się jako „największy z bogów (dewów)”. Pięć boskich ról Śiwy to: stwarzanie, podtrzymywanie, rozpuszczenie, ukrycie i udzielanie łaski. Znany jest pod imionami Rudra, Śankara, Śambhu, Mahādeva, Maheśwara. Podstawową mantrą Śiwy jest „Om namaḥ Śiwāya”, po raz pierwszy pojawiająca się w Wedach w hymnie Jadźurwedy „Śatarudrija” czyli „Hymnie do stu Rudrów”.

Szkoły śiwaizmu znacznie różnią się od siebie. Wszystkie jednak w zasadzie posługują się następującymi elementami:

• Popiół – bhāsma lub vibhūti, powszechnie używany we wszystkich szkołach śiwaizmu. Może to być popiół z jagi lub innego rytuału z użyciem ognia, jednak najbardziej czczony jest popiół z miejsc kremacji – smarśanów. Popiół nanoszony na ciało symbolizuje wyrzeczenie się świata i wskazuje na nietrwałość istnienia w świecie māji. Popiół nakłada się na czoło, klatkę piersiową, szyję i ręce trzema poziomymi paskami lub pokrywa się nim całe ciało.
  
  

• Rudrākṣa – „oko Rudry”, gatunek wiecznie zielonych drzew liściastych z rodziny Elaeocarpaceae. Nasiona rudrākṣy używane są we wszystkich szkołach śiwaizmu. Używa się ich jako przedmiotów czci, robi się z nich różańce i nosi jako ozdoby oraz amulety.
  
  

• Liṅgam – główny nieantropomorficzny symbol Śiwy. Jest podstawową i najważniejszą formą i (lub) obrazem Śiwy. W większości przypadków ma postać pionowo ustawionego cylindra z zaokrąglonym lub półkolistym wierzchołkiem. Najczęściej u podstawy znajduje się krąg (rzadziej kwadrat) symbolizujący yoni. Obraz liṅga-yoni-mūrti symbolizuje „nierozerwalną jedność pierwiastka męskiego (Śiwa, biernego) i żeńskiego (Dewi, aktywnego), z połączenia których powstaje życie”. Niektóre nurty śiwaizmu, głównie liṅgajaci, w swojej praktyce używają liṅgamu bez yoni.